يادي از حميد گنجينه در آغاز کار فوروم آينده نگر ايرانسکوپ

يادي از حميد گنجينه در آغاز کار فوروم آينده نگر ايرانسکوپ (*)
سام قندچي

امروزه روز وقتي به سايـت هاي شبکه هاي اجتماعي نظير فيس بوک سر ميزنم به ياد اولين تجربه هاي اجتماعي خودم در اينترنت در اوائل سالهاي 1990 ميافتم زماني که هنوز از وب خبري نبود و بيشتر اين ارتباطات يا از طريق بولتن بوردها (1) بودند و يا از طريق ايميلي ميجر دومو (2)، و يا از طريق گروههاي يوزنت (3) که بوسيله اِن اِن تي پي (4) به هم متصل بودند.

اولين يادداشت اينترنتي ام درباره ايران را در يکي از اين گروه هاي يوزنت بنام «اس سي آي» (5) در اکتبر 1993 نوشتم. گرچه ابزاري براي نوشتن و درج به فارسي ساخته بودند ولي همه بحث ها به انگليسي بود و شرکت کنندگان در «اس سي آي» درباره هر چيزي در دنيا با هم بحث ميکردند از دموکراسي گرفته تا حقوق بشر، از علم و تکنولوژي تا شعر و تاريخ، و گپ زدن درباره زندگي روزمره در آنجا رايج بود. يک لحظه نوشته اي درباره سنگسار و حکم قصاص در ايران درج ميشد و دقيقه اي ديگر خاطرات خوشي از ايران (6) به بحث گذاشته ميشد. در اينجا نميخواهم تاريخ اس سي اي را بنويسم که دوستان ديگري پيش از اين نوشته اند (7)، هرچند آن دوران را بخش مهمي از زندگي خود تلقي ميکنم (8).

در اولين روزهاي شرکت در اس سي آي با دوستان زيادي آشنا شدم و حتي با بعضي از بنيانگذاران اس سي اي نظير جمشيد نقي زاده و فرهاد شاکري اين افتخار را داشتم که در دوره هاي آنها به همراه ديگر شرکت کنندگان اس سي اي که در شمال کاليفرنيا زندگي ميکردند، و گاه ماهيانه براي ناهاردر رستوراني بنام «چلوکبابي» در ساني ويل (9) جمع ميشدند، نشست و برخاست کنم. جمشيد کسي بود که در معرفي اينترنت به ايران نقش برجسته اي داشت و فرهاد شاکري کسي است که بعداً اولين وب سايت ايراني بنام تهران-استانفورد (10) را خلق کرد.

در سال 1993 بيشتر بحث هاي سياسي در اس سي آي درباره راه اصلاحات يا راه انقلابي براي تحول ايران بود. جالب است دوستاني که انزمان هنوز در فکر راه انقلابي در ايران بودند بعدها از پيشقراولان راه اصلاحات گشتند و خدمات شايسته اي هم نمودند (11). زمانيکه پيشنهاد ايجاد اولين گروه حقوق بشر بر روي اينترنت را در اس سي اي مطرح کردم (12)، جمشيد نقي زاده که در جواني پسر عمويم، احمد قندچي شانزدهم آذر (13)، را ميشناخت، تماس گرفت و پيشنهاد کرد با حسين باقرزاده که از بنيانگذاران اس سي اي بود، و در لندن زندگي ميکرد، براي اينکار همکاري کنم، و به اينگونه گروه ايراني حقوق بشر تشکيل شد (14). اعضاء گروه ايراني حقوق بشر و نيز ديگر شرکت کنندگان در اس سي اي در 15 سال اخير در شکل گيري تشکيلات هاي ديگر خبري، حقوق بشري و سياسي، در اينترنت و خارج از اينترنت، نقش به سزائي ايفا کرده اند.

اگرچه بيشتر نوشته هايم در اس سي اي درباره آينده نگري بود، ولي سکولاريسم را چند سالي پيش از 18 تير در همان اس سي آي بحث ميکردم (15) و زمان 18 تير، آن جنبش را نه دوم خردادي بلکه بمثابه آغاز حرکت سکولار در ايران ارزيابي کردم (16). بهرحال امروز که فعالين آن جنبش 18 تير ديگر شناخته شده اند، اهميت درک اس سي اي از آن جنبش و حمايتي که از آن کرديم، درس آموز است (17).

***

اما اولين کسي که در اولين روزهاي شرکتم در اس سي اي با او آشنا شدم، نه در کاليفرنيا بلکه در سوئيس زندگي ميکرد، و نام او حميد گنجينه بود. حميد جوان شوخ طبعي بود که بيشتر جوک مينوشت و بعضاً به موضوعات مربوط به عظمت ايران پيش از حمله اعراب علاقمند بود. به ياد دارم يکي از جوک هاي او که بعدها در اينترنت خيلي گفته ميشد راجع به شکل پيشنهاد خواستگاري در افغانستان در مقايسه با ايران بود (18) که اول بار به شکلي ديگر در همان اس سي آي گفته بود ولي بعدها به فارسي ترجمه کرده و منتشر کرد. حميد با جوک هاي في البداهه اش هميشه خنده بر لبان شرکت کنندگان در اس سي اي ميآورد.

البته آشنائي ها همه مجازي بودند مگر براي برخي نظير جمعي از ما که در شمال کاليفرنيا زندگي ميکرديم و به درجه خيلي کمتري نيز براي معدودي در نقاط ديگر جهان. حميد گنجينه يکي از کساني بود که ابتکار «ديدار» اهالي اس سي آي از نقاط مختلف دنيا در يک محل را مطرح کرد که چون اولين آن ديدارها در سال 1994 در منزل يکي از اعضاء جمع که در ساندياگو زندگي ميکرد برگزار شد و چون نام مستعار وي «جي من» (19) بود که با «گ» شروع ميشد، آن تجمع «گيدار» (20) لقب گرفت و تاريخ آن جمع ها در شيکاگو و نقاط ديگر مفصل است که دائي حميد در باره اش ياداشتي نوشته بود. متأسفانه در هيچکدام از آنها نتوانستم شرکت کنم ولي شرکت کنندگان از نقاط مختلف جهان در آن جمعها بودند. اين گردهمائي ها اجتماعي بودند و نه سياسي. حميد حتي از هوادارن جمهوري اسلامي که در اس سي آي فعال بودند نيز براي شرکت در ديدارها دعوت کرد، ولي آنها خودشان نيامدند!

در ماه ژوئيه 2003 قرار بود يکي از اين ديدارها در لوس انجلس برگزار شود. حميد از سوئيس در 10 ژوئن با من تماس گرفت و گفت که ميخواهد در اين سفر مرا ببيند و چون ديدار در جنوب کاليفرنيا است يک ماشين ميگيرد و به شمال کاليفرنيا ميايد. گفتم که ميتواند منزل ما بماند. اما يکماه بعد تظاهراتهاي سالگرد 18 تير بود (21) و دستگيريهاي دانشجويان در ايران (22) و او هم فعال براي پشتيباني از دانشجويان و تأخير در برنامه هاي ديدار. بالاخره حميد به همراه دست ديگر اس سي اي سيمين همتي راسموسن در ماه اوت با ماشين از لوس انجلس به شمال کاليفرنيا آمدند و شب را در منزل ما بودند و بسياري ديگر از دوستان اس سي اي نيز آمدند و شب فراموش نشدني اي بود. کسانيکه سالها با هم از طريق اينترنت تماس داشتيم و اول بار همه با هم در يکجا بوديم. بعد از رفتن دوستان تا نزديک صبح پيش از خواب جوک هاي جديد بود که ميگفت و در واقع حميد نه فقط شکلات هاي سوئيسي، و سي دي هاي برنامه هاي راديوئيش، بلکه زندگي با خود سوغات آورده بود. هميشه سر زنده بود و خنده بر لبان من و خانواده ام و دوستان اس سي آي آورد که هنوز يادش با ماست. روز ديگر هم در منزل يکي ديگر از دوستان اس سي آيِ شمال کاليفرنيا با آمدن چند نفر ديگر دور هم بوديم، که آنهم فراموش نشدني بود.

اين اولين و آخرين ديدار من با حميد گنجينه بود. حميد به اروپا برگشت و بعد بيماري سرطان گريبانش را گرفت. آنقدر خجالتي بود که حتي جزئيات را از من هم مخفي ميکرد. ولي خيلي درد داشت و سيمين همتي ميدانست، از محبتش و سختي هايش همه. سيمين بعد از درگذشتش از ابراز احترام او براي من ميگفت وقتي در واقع من بودم که همه اين سالها با دوستي او از راه دور و خواندن طنزهايش خوشي داشتم و چقدر برايم ارزش داشت که به خود زحمت داد به شمال کاليفرنيا بيايد و با هم ديداري داشته باشيم. پنج سال با سرطان مبارزه کرد و در 7 سپتامبر 2007 درگذشت و همسر و دو فرزند خود و ما را تنها گذاشت (23). هادي خرسندي برايش «به اميد ديدار» (24) نوشت و هنوز سايت راديو پيوندش برجاست (25) و صفحه بيوگرافيش در اينترنت (26) قابل دسترسي، و در دنياي مجازي انيتنت هنوز زنده است و هنوز نوشته هايش به ما انرژي ميدهد، و يادش با ما است.

امروز در آعاز فعاليت فوروم آينده نگر ايرانسکوپ او را بخاطر مياورم که هنوز در اين آغاز زندگي ديگري از ايرانيان در فضاي مجازي و در آغاز سال نو در ايران (27) براي ما پيام آور شادي است.

سام قندچي، ناشر و سردبير
ايرانسکوپ
http://www.iranscope.com
24 اسفند 1387
March 14, 2009

پانويس ها:

* http://www.facebook.com/group.php?gid=35503897286

1. Bulletin Boards
2. majordomo
3. Usenet
4. NNTP
5. SCI = soc.culture.iranian
6. https://p9.secure.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/122-Memories.htm
7. https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/gozari.htm
8. https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/05-My_Profile.htm
9. Sunnyvale
10. http://tehran.stanford.edu
11. https://p9.secure.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/Intro.htm
12. https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/27-Stoning.htm
13. https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/545-16Azar.htm
14. https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/IHRWG.htm
15. https://p9.secure.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/301-Pluralism.htm
16. https://p9.secure.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/52-1981-vs-1999.htm
17. http://www.ghandchi.com/iranscope/Anthology/Daneshjoo/daneshjoo.htm
18. https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/zangereftan.gif
19. Gman
20. Geedar
21. https://p9.secure.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/339-IranStudents.htm
22. http://www.ghandchi.com/iranscope/Anthology/Daneshjookhordad82/index.htm
23. http://www.iranian.com/main/singlepage/2007/dayi-hamid
24. http://www.iranian.com/main/2007-43
25. http://listen.to/peyvand
26. http://www.ganjineh.ch/bio/
27. https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/iranscope/PHP/ssl/saltahvil.htm


---------------------------------------------------------
برگزيده مقالات تئوريک
https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/ShortList.html

فهرست مقالات
https://s.p9.hostingprod.com/@www.ghandchi.com/ssl/SelectedArticles.html