يادداشتی
در مورد آلترناتيو سکولار دموکراتيک
سام قندچی
http://www.ghandchi.com/807-sd-alternative.htm
به تازگی دو نوشتار در ارتباط با آلترناتيو سکولار دموکراتيک برای ايران منتشر شده که جالب توجه است. اولی نوشته دکتر اسماعيل نوری علا تحت عنوان "حاکميت ملت، معنای دقيق مشروطيت" در سايت "جنبش سکولار دموکراسی ايران" است (1). دومی نوشتار آقای بهمن زاهدی است تحت عنوان "متفاوت اندیشیدن، اشتباه اندیشیدن نیست (پاسخی کوتاه به آقای اسماعیل نوری‌علا) " (2).
به تازگی دو نوشتار در ارتباط با آلترناتيو سکولار دموکراتيک برای ايران منتشر شده که جالب توجه است. اولی نوشته دکتر اسماعيل نوری علا تحت عنوان "حاکميت ملت، معنای دقيق مشروطيت" در سايت "جنبش سکولار دموکراسی ايران" است (1). دومی نوشتار آقای بهمن زاهدی است تحت عنوان "متفاوت اندیشیدن، اشتباه اندیشیدن نیست (پاسخی کوتاه به آقای اسماعیل نوری‌علا) " (2).
تا آنجا که به بحث اين دو مقاله در مورد
تاريخ مشروطيت ايران مربوط است دانش اينجانب در سطحی نيست که بتوانم به آن مهم
بپردازم و اميدوارم مورخان اين ارزيابی های تاريخی را مورد بررسی قرار دهند. اما
ذکر چند نکته در مورد موضوع
سکولار دموکراسی بمثابه آلترناتيوی برای آينده ايران شايد ضرری نداشته باشد.
امروزه پس از تجربه کوتاه مدت مصر با اصلاح طلبی اسلامی بعنوان
طرحی برای آينده خاورميانه هر روز بيش از پيش آشکار می شود که سکولار دموکراسی نه
تنها انتخاب نيروهای غيرمذهبی و اقليت های مذهبی در خاورميانه است بلکه بسياری از
نيروهای اصلاح طلب و معتدل اسلامی نيز سکولاريسم را راهکار درست پيش روی خود می
بينند. شکاف در نيروهای اصلاح طلب اسلامی دو سو دارد، اگر يکسوی آن روی آوردن
به سکولار دموکراسی است، در سوی ديگرش، متأسفانه، پيوستن برخی نيروهای اصلاح طلب
پيشين به جريانات تروريستی نظير القاعده است. البته برخی نيروهای بنيادگرای اسلامی
نظير سلفی ها در مصر مواضع خود را به همکاری با سکولارها تغيير داده اند که نشانگر
مقبوليت سکولاريسم در منطقه است. در نتيجه گرايش تازه سکولاريسم در ميان
اسلامگرايان در ترکيه و مصر با سکولاريزمی که تاريخاً در اين کشورها در گذشته وجود
داشته يکی نيست.
در ايران نيز موضوع سکولار دموکراسی امروز به همين منوال است و
قالب های تاريخی لزوماً بيان آنچيزی نيست که اکنون در جريان است. بسياری که
خود را تاريخاً همچنان طرفدار آيت الله خمينی دوران انقلاب می دانند امروز به سکولاريسم روی
آورده اند. بحث پادشاهی و جمهوری نيز در تاريخ ايران و مشخصا در انقلاب
مشروطه و
دوران پهلوی با آنچه امروز در جنبش سکولار دموکراسی ايران در جريان است، چندان
شباهتی ندارد. مثلا بخش مهمی از سکولار دموکراتهای ايران، تکنوکراتهای رژيم پهلوی بوده
اند و آنها هنوز هم از نظر ديدگاه تاريخی طرفدار دوران شاه هستند گرچه امروز
جمهوريخواه هستند. يا بخش ديگری از
سکولار دموکراتهای ايران در گذشته به جريان چپ تعلق داشته اند و طرفدار ليبراليسم
نبوده اند و حتی امروز هم خود را سوسياليست می دانند اما راه پيشرفت آينده ايران را
در تحکيم سکولار دموکراسی می بينند.
خلاصه آنکه به استثنا اقليت کوچکی از نيروهای سکولار دموکرات ايران
که به جبهه ملی تعلق دارند بقيه لزوماً از نظر تاريخی نه به ليبراليسم تعلق داشته
اند و نه به جمهوريخواهی. تازه برخی از آنهايی هم که در جبهه ملی بوده اند تعلق
خاطرشان به سوسياليسم بوده و نه به ليبراليسم. مضافاً آنکه بسياری در جبهه ملی در گذشته
طرفدار پادشاهی بوده اند و کل جبهه ملی تازه پس از انقلاب 57 جمهوريخواه شده است.
غرض آنکه وحدت سکولار دموکراتهای ايران امروز با در نظر گرفتن
واقعيات کنونی جنبش سکولار دموکراسی است و نه بر مبنای بحثهای تاريخی (3). به عبارت
ديگر سکولار دموکراسی ايران بر مبنای جريانی ممتد در تاريخ ايران تعريف نمی شود.
بسياری از آنها که تاريخاً طرفدار دوران شاه هستند امروز نه تنها پادشاهی خواه و
طرفدار آقای رضا پهلوی نيستند بلکه جمهوريخواه هستند. البته پادشاهی خواهان ايران
نيروی معينی در اپوزيسيون هستند که طرفدار پادشاهی آقای رضا پهلوی بوده و تشکيلاتهای خود را هم دارند و اين موضوع ربطی به
جنبش های سکولار دموکراسی و ليبرال دموکراسی ايران ندارد. جمهوريخواهانی نيز هستند
که نيروی معينی در اپوزيسيون را تشکيل می دهند اما خود را متعلق به جنبش سکولار دموکراسی نمی
دانند. مثلاً سالها پيش اتحاد جمهوريخواهان، در ابتدای تشکيل خود، مشخصاً با عنوان
سکولاريسم مخالفت می کرد و آن را با دموکراسی اسلامی در تضاد می ديد.
جنبش سکولار دموکراسی ايران با گذشته نگری متحد نمی شود بلکه با
آينده نگری می تواند قوام يابد. در مقاله ای در زمان "کنگره سکولار دموکرات های
ايران" موضوع اينکه موازين تشکيلات سکولار دموکراسی ايران امروز چه ويژگی هائی
دارد بطور مشخص و مبسوط مورد بررسی قرار گرفته بود (4).
به امید
جمهوری آینده نگر
دموکراتیک و
سکولار در ایران،
سام قندچی، ناشر و سردبير
ايرانسکوپ
ايرانسکوپ
June 4, 2014
پانويس
1. دکتر اسماعيل نوری علا: حاکميت ملت، معنای دقيق مشروطيت
2. بهمن زاهدی: متفاوت اندیشیدن، اشتباه اندیشیدن نیست.
(پاسخی کوتاه به آقای اسماعیل نوری‌علا)
3. روشنفکران ايران و احزاب سياسی
4. نامه ای به دکتر نوری علا در مورد کنگره سکولار دموکرات ها
ایران#
#iran
iranscope@
ayandehnegar@
ghandchi@
پستها
